Gebelik hem bebeğin büyümesi ve gelişmesini içeren hem de maternal fizyolojik değişikliklerin olduğu bir dönemdir. Gebelikte yetersiz beslenmenin yanında aşırı ve gereksiz beslenme de olumsuz gebelik sonuçlarına sebep olabilir.

Gebelikte beslenme ana hatlarıyla uygun miktarda kilonun alınmasını;

» İşlenmemiş katkısız gıdaların tüketilmesini,
» Uygun vitamin ve mineral desteğini,
» Sigara, alkol ve zararlı maddelerin tüketilmemesini,
» Gıdaların güvenli temizliği ve pişirilmesini içerir.

Vücut kitle indeksine göre alınması gereken kilolar tabloda gösterilmiştir.

Vücut Kitle İndeksi	Gebelikte alınması gereken kilo
<18.5 kg/m2  düşük kilolu	12.5-18.0 kg
18.5-24.9 kg/m2  normal kilolu	11.5-16.0 kg
25.0-29.9 kg/m2  fazla kilolu	7.0-11.5 kg
≥30.0 kg/m2  obez	5.0-9.0 kg

Günlük kalori ihtiyacı, ek olarak 340 ila 450 kcal/gün artar. Bu durum protein ve karbonhidrat alımını arttıracaktır. Gebelerin vücut kitle indeksi, yaş, aktivite durumu, trimestere göre uygun miktarda meyve sebze ağırlıklı bir diyet almaları gerekirken, tam tahıllı, düşük yağ içeren süt ürünleri ve çeşitli proteinleri de almaları gerekmektedir. Alınan gıdaların besleyici değeri, kalori içeriğine göre daha önemlidir. Şeker ve yağlar minimumda tutulmalıdır. Şekerli içecekler, kızartmalar az tüketilmelidir.

Gebe dengeli bir şekilde aşağıdakileri içeren bir diyet almalıdır:

• Tam tahıl: Ekmekler, tahıllar, makarna
• Meyveler: Tüm meyveler (taze, donmuş veya şekersiz konserve şeklinde)
• Sebzeler: Tüm sebzeler (taze, donmuş veya tuzsuz konserve şeklinde) Filizlerin çiğ yenmesi önerilmemektedir.
• Yağsız protein: Yağsız et, kümes hayvanları, balık, yumurta, fasulye, bezelye, soya ürünleri, kabuklu yemişler( fındık, ceviz vs.) Şarküteri ürünleri tekrar pişirilmelidir.
• Düşük yağ veya yağsız süt ürünleri: Süt, peynir ve yoğurt. Pastörize edilmemiş süt ve bundan elde edilen peynirler tüketilmemelidir.
• Sağlıklı yağlar: Avokado, kabuklu yemişler, zeytinyağı

Gebelikte Beslenmede Dikkat Edilmesi Gereken Konular

Et ve Balık

• Çiğ veya az pişmiş et, örneğin salam gibi pişmemiş etler yenmemelidir. Bunlar, gıda kaynaklı hastalıklara ve parazitlere neden olan, nadir durumlarda toksoplazmozis adlı bir enfeksiyona neden olabilecek bakteri taşıyabilirler. Et, pembe olmamalı, kan bırakılmadan iyice pişmelidir. Bununla birlikte pişmiş hindi ve tavuk gibi etleri soğuk yemek güvenlidir.
• Karaciğer bebeğinize zarar verebilecek çok yüksek A vitamini içerir.
• Köpekbalığı ve kılıç balığı, bebeğinizin gelişmekte olan sinir sistemine zarar verebilecek yüksek düzeyde cıva içerebilir. Ton balığı cıva içerebilir, bu nedenle haftada iki ton balığı porsiyonu veya dört konserveden fazla yememelisiniz.
• Çiğ kabuklu deniz hayvanları, gıda zehirlenmesi riski taşır. Pişmiş kabuklular yemek için güvenlidir.
• Çiğ veya hafif pişmiş yabani balıklar yenmemelidir. Dondurma veya pişirme, parazitleri öldürür.
• Balık yemek, bebeğinizin sağlığı ve gelişimi için çok faydalıdır ancak atık madde içerebileceğinden dolayı yağlı balıkların ve yağsız bazı balıkların (kedi balığı, levrek, çipura, kalkan, trança, yengeç) haftada iki porsiyon daha fazla yenmemesi gerekir.
• Pâté (her çeşit), nadiren size ve bebeğinize zararlı olabilecek listeria bakterileri içerebilir.

Peynir ve süt

• Pastörize edilmemiş yada pişirilmemiş sütten yapılan yumuşak mavi peynirler (gorgonzola ve rokfor gibi), beyaz kabuklu yumuşak peynirler (küflü olgunlaşmış) yenmemelidir. Krem peynir, süzme peynir ve mozzarella gibi pastörize yumuşak peynirler güvenlidir.
• Tüm sert peynirler, pastörize edilmemiş olsa bile daha az su içerdiklerinden bakteri yetişmesi ihtimali düşüktür.
• Pastörize edilmemiş çiğ süt ve ilgili gıdalar pişmemişse bebeğiniz için zararlı bakteri içerebilir.

Yumurtalar

• Çiğ yada az pişmiş yumurta içeren ev yapımı mayonez, salata sosları ve bazı dondurmalar yenmemelidir. Çiğ yumurta, gıda zehirlenmesine neden olabilecek salmonella içerebilir. Marketlerde satılan pek çok mayonez, sos ve dondurma, pastörize yumurta içerdiğinden yemek için güvenlidir, ancak bir restoranda bu durum mutlaka kontrol edilmelidir.

Alkol

• Hamilelik sırasında alkolden kaçınılmalıdır.

Kafein

• Kafein, kahve, çay, çikolata, bazı spor / enerji içecekleri, bazı alkolsüz içecekler ve bazı soğuk algınlığı ve grip ilaçlarında bulunur. Yüksek bir kafein alımı düşük doğum riski ve düşük doğum kilosu ile ilişkilendirilmiştir. Kafein alımı günde yaklaşık 200 mg, yaklaşık 2 kupa granül kahve, bir buçuk filtre kahvesi veya 2 buçuk çay fincanı ile sınırlı olmalıdır.

Kafein içeren gıdalar	Kafein miktarı
1 kupa hazır kahve	100 mg
1 kupa  filtre kahve	140 mg
1 kupa çay	75 mg
1 kutu enerji içeceği	80 mg
1 kutu kola	40 mg
50 gr  sade çikolata	25 mg
50 gr sütlü çikolata	10 mg

• Bir kafe veya restoranda gelen kahve, evde yapılan kahveye kıyasla daha yüksek kafein seviyeleri içerebilir; eğer kafein düzeyinden endişe duyuyorsanız, kafein derecesi azaltılabilir veya kafeinsiz kahve tercih edebilirsiniz.

Bitkisel çaylar

• Hamilelik sırasında bitki çayları içmenin güvenliği hakkında çok az bilgi sahibi olduğumuz için, bitki çayları az miktarda içilmelidir.

Vitamin

• A vitamini içeren takviyeleri veya multivitaminler konusunda doktorunuzun tavsiyesi doğrultusunda hareket edin. Balık karaciğeri yağı da A vitamini içerir ve bu yüzden kaçınılmalıdır. Yüksek düzeyde A vitamini bebeğinize zarar verebilir.

Kaynaklar:

» British Nutrition Foundation . www.nutrition.org.uk
» Academy of Nutrition and Dietetics. https://www.eatright.org/
» Nutrition in pregnancy. Uptodate 2020